Definitie. Ik kende het woord niet tot ik aardrijkskundeles kreeg in de brugklas. Alles is definitie, vond de docent en deed zijn waarheid eer aan: voor elk begrip schreven we een definitie in ons schrift. Bloed, zweet en tranen heb ik gewerkt om de definitie aardrijkskunde uit mijn hoofd te leren, maar daar is me gebleken dat ik geen gen heb voor in mijn hoofd stampen.
De man werkte keihard om zijn kennis over te dragen, maar door de manier waarop is er weinig van geland. Zo goed mogelijk mijn best doen om niet voor gek te staan bij de vele mondelinge overhoringen die hij hield, die vaak eindigden in een schreeuwpartij achterin de klas. Zo snel mogelijk leren vergeten en zo snel mogelijk stoppen met aardrijkskunde, was wat ik leerde. Jammer, want achteraf heb ik wel de indruk dat hij veel boeiende dingen wist te vertellen, maar deze overlevingsstrategie was veel sterker.
Het verhaal ging dat de docent enthousiast was begonnen op een andere school, daar is weggepest en hier gestart is met het voornemen ‘dat nooit meer’. Dat is gelukt. Angst is een basis voor gehoorzaamheid in de klas, maar voor mij niet iets waarvan ik veel leer. Vanuit mijn beschouwelijke kant kon ik zien dat het een aardige man was, een leuke vader voor zijn dochter (die ook op de school zat), maar dat kon ik tijdens de les niet overeind houden. Ik denk dat in deze periode menig astma-aanval gekoppeld was aan de angst voor deze les.
Hier ligt het besef dat de dynamiek tussen studenten als groep richting een docent en vice versa een belangrijke rol spelen in het al dan niet leuk ervaren van onderwijs. Ik herinner me ook onderdeel te zijn van een groep, waarop een docente geen grip kreeg. De onmacht hieraan iets te veranderen, ook als er binnen de groep bereidheid was. En dan is er natuurlijk de dynamiek tussen studenten onderling!
Hulde aan docenten die zich binnen deze kolkende massa comfortabel voelen en een werkende leer- relatie met studenten tot stand weten te brengen. Ze zijn bewijs dat het kan, voorbeelden van hoe het kan, rolmodellen voor hen die dit verder willen doorgeven.
Maar wat doet de organisatie om hieraan iets te veranderen?
Op schoolavonden waren er toneelstukjes waarin de aardrijkskunde lessen werden gepersifleerd, het was alom bekend. Hoe kon dit blijven bestaan? Of is dit wel onderwerp van gesprek geweest en was dit niet bij leerlingen bekend, want op zeker moment heeft de docent gekozen om buiten het onderwijs verder te gaan.
Al met al heeft deze docent bij mij een onuitwisbare indruk achtergelaten, een markeerpunt voor wat er mis kan lopen binnen de dynamiek van het onderwijs. Positieve dingen die ik meeneem:
- Leer als Zaankanter je eigen streek kennen
- Als je buitenlanders op bezoek hebt, doe een rondje IJsselmeer, dan hebben ze alle Nederlandse landschappen gezien en
- Last but not least: het belang van definities. Niets geeft in mijn ogen zoveel mogelijkheden om werkbare situaties te creëren als het helder definiëren of herdefiniëren van de elementen die een rol spelen.
Vuurtorenflitsen 